De Brabo van Jef Lambeaux

De Grote Markt en Stadhuis van Antwerpen zonder hun Brabo, we kunnen het ons moeilijk voorstellen. De afgekapte reuzenhand staat op het Antwerps stadswapen. Het was dan ook vanzelfsprekend dat Jef Lambeaux, geboren op 2 stappen van de plaats waar de Brabo moest komen, teruggreep naar de Brabomythe om dit meesterwerk uit te voeren.


Een beetje etymologie

Volgens de legende gaat de naam Antwerpen terug naar het dapper gebaar van de legioensoldaat Silvio Brabo die de hand van een neergeslagen reus in de Schelde gooide. De regels van de historische taalkunde leren ons echter dat we hier met een valse etymologie te maken hebben: de “h-“ van “hantwerpen” zou nooit kunnen verdwenen hebben om te komen tot een “Antwerpen”. De waarschijnlijke benaming van Antwerpen is eerder te zoeken in een uitdrukking van het oude Nederlands, namelijk “aan de werpen” (bij de dijken), of nog: “aan ’t werf” (bij het scheepswerf).


De legende klinkt mooier

Maar is de historische werkelijkheid dan zo belangrijk? Klinkt de legende niet mooier? Er was eens, zegt de legende, een afschuwelijke reus, Druoon Antigoon genaamd die de oevers van de Schelde onveilig maakte; van alle schippers die zich op de stroom waagden eiste hij losgeld. Wie niet betaalde werd de hand afgekapt.
Totdat een moedig soldaat, Silvius of Salvius Brabo, de reus kwam uitdagen en overwinnen. Op zijn beurt kapte de Romeinse soldaat Druoon Antigoons hand af en gooide die in het Scheldewater.


De Brabo van Jef Lambeaux

Hugo Lettens verhaalt over de italianiserende invloed op de Brabosculptuur van Jef Lambeaux: “in 1882 kreeg Jef Lambeaux van de Staat en de stad Antwerpen subsidies die hem toelieten Italië te bezoeken, waar hij de beeldhouwwerken uit de 16. en de 17. eeuw naar hartenlust mocht bestuderen. Hiervan is de invloed duidelijk in de structuur van de beroemde Brabofontein, die getoond werd op het Salon te Gent van 1883. Zo ligt de originaliteit ervan in de houding van de afgebeelde figuur die loopt en werpt in één beweging; hij is geplaatst op een sokkel gevormd door een kasteeltje, een afgehakt hoofd, een schip, drie nimfen, het neerliggende lichaam, maar ook nog door een schildpad, een zeehond, een dolfijn en een draak.”


De Mercurius van Giambologna

Als we aanvaarden dat het zijn Italiëreis was die Lambeaux de inspiratie gaf voor zijn Brabobeeld , dan zijn critici het meestal ook eens over een van zijn inspiratiebronnen: Giambologna, alias Jehan de Bologne, Frans-Vlaams kunstenaar in Italië gevestigd, maar afkomstig uit Douai, die 300 jaar eerder een vliegende Mercurius had uitgebeeld.
Citeren we nog eens Hugo Lettens:”Het succes van het monument op het Salon van Gent was immens: op één slag werd Jef Lambeaux de meest bekende onder de Belgische beeldhouwers. In 1884 krijgt hij de bestelling van een enorme bronzen fontein (ingehuldigd in 1887), en waarvoor de beeldhouwer geen beroep deed op een architect.”


De stad die Jef Lambeaux nauw aan het hart lag

Een bezoek aan Brabo in Antwerpen laat ons kennis maken met meerdere werken van Jef Lambeaux. Als we onze blik op de Grote Markt wenden naar het huis Kreglinger, zien we er een Sint-Joris met de Draak, een werk in verguld brons. Enkele tientallen meter verder, richting Schelde, staat het Hansahuis, versierd met zware boegbeelden, eveneens van Jef Lambeaux. Kijken we naar de andere kant, dan ontdekken we aan de voet van de kathedraal het monument voor architect Appelmans. Gaan we de Zoo binnen, dan mogen we er het Darwinmonument en Prometheus en de Arend zeker niet achteloos voorbijlopen (de blogs spraken er reeds over).

Brabo en “Amusez Lambeaux”

Meerdere kunstenaars sloten zich aan bij het project hedendaagse kunst “Amusez Lambeaux”. Ze presenteren een werk geïnspireerd op de Brabo van Jef Lambeaux. We citeren: Jacques Dujardin, Frank Maïeu, Félix Roulin en Angel Vergara.
Afspraak van 1 tot 21 december 2008 in het Volkshuis op het Voorplein van Sint-Gillis om er ons te confronteren met hun confrontatie met Jef Lambeaux.


(Vertaling: Frans Van Parijs)




o Dank aan André Fromont die ons zijn foto-illustraties ten leen gaf.

o Hugo Lettens, nota over Jef Lambeaux in de tentoonstellingscatalogus "Sculptures
belges au 19.s., 1990, o.l.v.Lacques van Lennep.

o Een interessante link over de retrospectieve Giambologna in Firenze (2006): http://www.latribunedelart.com/Expositions/Expositions_2006/Giambologna_522.htm


Info:

Philippe Leclercq
Coördinatie
Musée Jef Lambeaux Museum ASBL-VZW
Savooistraat 38
1060 Sint-Gillis
TEL 02-537 72 48
GSM 0498-62 97 32
FAX 02-537 70 03